Πύργος του Φονιά

Ο πύργος του Φονιά, στο ακρωτήρι Λυριώτικο, μαζί με τον Κουλεντιανό που βρίσκεται απέναντι στο νότιο άκρο του Πλατανιστού, στο ακρωτήρι Κουλέντι, ήταν πύργοι παρατήρησης και σκοπό είχαν να ειδοποιούν (συνήθως με το άναμα φωτιάς) τους κατοίκους των περιοχών αυτών για επιδρομές πειρατών κ.λ.π. Ο πύργος έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς. Θα φθάσουμε από ομαλό χωματόδρομο που ξεκινά από το μέσο του Μαραθιά (στο σημείο που εμφανίζουμε στον χάρτη), κινείται αρχικά ανατολικά, και μετά παίρνει κατεύθυνση ΒΔ.

Ο «Πύργος του Φονιά» φυλούσε την βόρεια πλευρά αυτής της παραλίας ενώ τη νότια πλευρά επιτηρούσε ο «Κουλεντιανός Πύργος».

Οι δύο πύργοι έχουν οπτική επαφή με το κάστρο Βατίκων.

To ύψος του πύργου είναι 7.5 μέτρα και το μήκος κάθε πλευράς 4.20 μέτρα.

Έχει δύο καμαροσκέπαστους ορόφους που απολήγουν σε κτιστό στηθαίο με μικρά ανοίγματα αμυντικού χαρακτήρα (ζεματίστρες, πολεμοθυρίδες, τυφεκιοθυρίδες). 

Σύμφωνα με τα κατασκευαστικά και μορφολογικά του χαρακτηριστικά το κτίσμα χρονολογείται κατά πάσα πιθανότητα στη Β' Ενετοκρατία (1690-1715).

​

Είναι κτισμένος σε τέτοιο σημείο προκειμένου να εποπτεύει την περιοχή από το στενό της Ελαφονήσου και τον κόλπο των Βατίκων μέχρι την Μάνη. Σήμερα μισο ερειπωμένος, στέκεται μάρτυρας στο άγριο τοπίο αυτό, των επιθέσεων των πειρατών και των κουρσάρων από το Αιγαίο και την Μεσόγειο. Για αυτό της εποχής αυτής αναπτύχθηκαν στα ενδότερα της χερσονήσου των Βατίκων. Είναι ένας από τους πύργους, μαζί με του "Φονιά" αλλά και με το κάστρο της Αγίας Παρασκευής, που άνηκαν σε ένα αρχαίο σύστημα επικοινωνίας. Όταν ο παρατηρητής που βρισκόταν στον πύργο αντιλαµβανόταν παρουσία πειρατών στη θάλασσα, άναβε φωτιά σε ξερά κλαδιά που είχαν τοποθετηθεί στην ταράτσα του πύργου και στη συνέχεια τον εγκατέλειπε. Η φωτιά γινόταν αντιληπτή από τους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι και έπαιρναν τα κατάλληλα µέτρα, αλλά και από τον παρατηρητή του επόµενου πύργου που έκανε την ίδια διαδικασία. 

Η πρόσβαση στον πύργο είναι μέτριας δυσκολίας και γίνεται μέσω χωματόδρομου και μονοπατιού 300 μέτρων. Αν κινείστε από την περιοχή της Νεάπολης θα προσεγγίσετε τον πύργο από τον δρόμο των Αγίων Ανάργυρων(επιλογή Α), τον Άγιο Ελισσαίο και τα μεταλλεία του. Εναλλακτικά μπορείτε να φτάσετε στον πύργο μέσω του Πλατανιστού, δια μέσου χωματόδρομου σε δύσκολο όμως ανηφορικό δρόμο. Για να φτάσετε στον Πλατανιστό θα έρθετε είτε από Μαραθιά ή Παντάνασσα (επιλογή C) είτε από Αυλό (επιλογή Β). Ένας τελευταίος τρόπος με βατό χωματόδρομο, αλλά μεγαλύτερη διαδρομή, είναι μέσω του δρόμου που οδηγεί από τη Μεγάλη Σπηλιά στην χωματερή και συνεχίζει βόρεια από την γερμανική προβλήτα των μεταλλειών μέχρι τον πύργο (επιλογή D).